พระวิกรมาทิตย์กษัตริย์ผู้มีคุณธรรม : สัจจะ และความมานะพากเพียร
โดยนางสาวณัฏฐวิกา เถื่อนประดิษฐ์
นักศึกษาสาขาวิชาภาษาไทย ชั้นปีที่ ๓
วิทยาลัยการฝึกหัดครู มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร
วรรณกรรมต่าง ๆ สามารถถ่ายทอดปรัชญา คุณธรรม
และจริยธรรมของแต่ละสังคมออกมาให้เป็นรูปธรรมภายใต้ลายลักษณ์อักษรได้
โดยวรรณกรรมเปรียบเสมือนสะพานเชื่อมระหว่างหลักปรัชญา คุณธรรม
และจริยธรรมที่เป็นนามธรรมกับเรื่องราวอันเป็นรูปธรรมผ่านการสื่อสารหลักแนวคิดดังกล่าวจากการแสดงพฤติกรรมของตัวละคร๑
ตัวละครที่ปรากฏในวรรณกรรมหรือในวรรณคดี
ได้เปิดเผยให้ผู้อ่านเห็นความคิดจิตใจของมนุษย์ด้วยกัน
ทั้งที่เหมือนกับคนทั่วๆไปและทั้งที่แตกต่างและมีปฏิกริยาต่อคนอื่น๒ ในบทความนี้ ผู้เขียนจะหยิบยกและอภิปรายถึงตัวละครหลักของวรรณกรรมเรื่อง นิทานเวตาล อย่างพระวิกรมาทิตย์ที่เป็นกษัตริย์ที่ถึงพร้อมด้วยคุณธรรม อันเป็นผู้มีสัจจะและความมานะพากเพียร
ความมีสัจจะ
และความมีมานะพากเพียรของพระวิกรมาทิตย์ในนิทานเวตาล
“สัจจะ” แปลว่า
ความสัตย์ ความซื่อ ถ้าขยายความตามศัพท์แยกได้ 3 ลักษณะคือ
มีความจริง ความตรง และความแท้จริง คือ ไม่เล่น ตรง คือ ความประพฤติทางกาย วาจา
ตรงไม่บิดพลิ้ว ไม่บ่ายเบี่ยง แท้ คือ ไม่เหลวไหล ลักษณะของสัจจะมีด้วยกัน
๕ ประการ คือ ประการที่ ๑ สัจจะต่อความดี ประการที่ ๒ สัจจะต่อหน้าที่ ประการที่ ๓ สัจจะต่อการงาน ประการที่ ๔ สัจจะต่อวาจา และประการที่ ๕ สัจจะต่อบุคคล
“มานะ” คือ ความพยายาม
ความตั้งใจจริง ความพากเพียร
ตำนานเรื่องนิทานเวตาลนี้ เริ่มต้นเมื่อ ๒,๐๐๐ ปีมาแล้ว
คือ พระวิกรมาทิตย์ กษัตริย์แห่งกรุงอุชชยินี ผู้ทรงพระปรีชาญาณทางปัญญาและมีเดชานุภาพมากนั้น
ได้มีเหตุที่ต้องสัญญากับโยคีตนหนึ่งว่า พระองค์จะไปนำตัวเวตาลออกมาจากป่าช้าริมแม่น้ำโคทวารี
เงื่อนไขของการจับตัวเวตาลนั้นพระวิกรมาทิตย์จะต้องฝ่าอันตรายเข้าไปในป่าช้าซึ่งมีต้นอโศกและตัวเวตาลเป็นศพแขวนอยู่ที่กิ่งอโศกในป่าช้านั้นแล้วปลดเวตาลใส่ย่ามออกมาจากป่าช้า
ระหว่างที่ตัวเวตาลอยู่ในย่ามพระวิกรมาทิตย์จะต้องไม่ตรัสอะไรเลย หากตรัสขึ้นตัวเวตาลก็จะเกิดฤทธิ์ หลุดลอยออกจากย่ามไปแขวนอยู่ที่ต้นอโศกตามเดิม พระวิกรมาทิตย์ทรงเป็นกษัตริย์ที่มีคุณธรรมสูงแต่ก็เผลอสติจนทำให้ตกอยู่ในที่ลำบากเกือบจะเอาชนะเวตาลไม่ได้
| เวตาลนั้นพยายามยั่วให้พระวิกรมาทิตย์ตรัสให้ได้โดยเล่านิทานที่มีปัญหาชวนคิดแล้วกล่าวคำว่ายุให้ พระวิกรมาทิตย์ตรัสโต้ตอบ พระวิกรมาทิตย์ก็อดที่จะตรัสตามความนิทานไม่ได้เวตาลจึงมีฤทธิ์หลุดลอยออกไปจากย่ามครั้งแล้วครั้งเล่าจนกระทั่งเวตาลได้เล่านิทานได้ถึง ๒๕ เรื่องคือ เวตาลปัญจวีสติ พระวิกรมาทิตย์ซึ่งคุมสติชนะพระองค์เองได้ โดยไม่ตรัสตอบตามเนื้อหานิทานที่ชวนสงสัยของเวตาลในที่สุดพระวิกรมาทิตย์ก็สามารถนำตัวเวตาลมามอบให้โยคีตามสัญญาได้สำเร็จเป็นการสิ้นสุดพระราชภาระของพระองค์ |
พระวิกรมาทิตย์นั้นเป็นกษัตริย์ที่ถึงพร้อมด้วยสัจจะทั้ง ๕
ประการโดยแท้ ดังจะเห็นได้จากการที่พระองค์ทรงให้สัจจะกับโยคีศานิศีลว่าจะไปนำตัวเวตาลกลับมาให้
ทั้งที่พระองค์ทรงรู้อยู่แล้วว่าโยคีศานิศีลกำลังตั้งพิธีจะทำร้ายพระองค์และพระราชวงศ์ของพระองค์
แต่พระองค์ก็ถือมั่นในสัจจะและนำตัวเวตาลกลับมาให้โยคีศานิศีลได้สำเร็จ
แต่กว่าที่พระองค์จะนำตัวเวตาลนั้นออกมาจากป่าช้าได้นั้น พระองค์ต้องทรงมีความมานะเพียรพยายามเป็นอย่างยิ่ง
ดังปรากฏในนิทานเวตาลตอนหนึ่งว่า
“...พระวิกรมาทิตย์เสด็จปีนขึ้นไป
แลลงหลายครั้งก็ไม่ย่อท้อปรากฏความเพียรเหมือนหนึ่งว่าจะยอมปีนลงอยู่จนสิ้นยุค...”
ครั้นเวตาลยอมให้จับได้ก็ยั่วยุจนหลุดไปได้ วนเวียนอยู่ถึง ๒๕ ครั้ง
จึงนับว่าเป็นยอมแห่งความเพียรที่มีความอดทน และความพยายาม ยากที่มนุษย์ธรรมดาจะทำได้และในท้ายที่สุดเมื่อพระองค์ไม่ทรงตอบปัญหาในเรื่องสุดท้าย
เวตาลจึงกล่าวชมและกล่าวอวยพรว่า
“...ทรงตั้งมั่นพระราชหฤทัยดีนัก
พระปัญญาราวกับเทวดา และมนุษย์อื่นที่มีปัญญาจะหามนุษย์เสมอมิได้ ข้าพเจ้าขอถวายพระพรให้ทรงรับความสำราญ
เป็นผลแห่งการที่ทรงนิ่งครั้งนี้...”
จากที่ได้หยิบยกตัวละครในวรรณกรรมนิทานเวตาลขึ้นมาอภิปรายพร้อมกับคุณธรรมที่ตัวละครหลักของเรื่องอย่างพระวิกรมาทิตย์มี
ได้แก่ สัจจะ และความมานะ เพียรพยายาม พฤติกรรมของตัวละครพระวิกรมาทิตย์ได้สะท้อนให้ผู้อ่านได้เห็นถึงคุณธรรมที่ควรมีเป็นพื้นฐานอย่างสัจจะและความมานะพากเพียรอันจะเป็นแนวทางนำไปสู่ความสำเร็จและความเจริญในชีวิต
๑ Mendelson-Maoz, Adia. (2007). Ethics and literature: Introduction. Philosophia, (35), pp. 111-116.
๒ สิทธา พินิจภูวดล และนิตยา กาญจนะวรรณ. ความรู้ทั่วไปทางวรรณกรรมไทย. (กรุงเทพฯ: ดวงกมล, ๒๕๒๐), หน้า ๗.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น